Kebanyakan kata kerja dan kata nama mushtaq bahasa Arab dibentuk melalui kaedah qiyÉs

(1)

BAB 7

DAPATAN KAJIAN DAN CADANGAN

7.0 PENGENALAN

Bab ini membincangkan tentang dapatan kajian yang dibahagikan berdasarkan tiga persoalan kajian . Bahagian pertama memperkatakan ciri-ciri al- MÊzÉn al-Øarfiy dalam proses pembentukan kata kerja dan kata nama mushtaq bahasa Arab. Bahagian kedua membicarakan bentuk-bentuk persamaan dan perbezaan yang wujud antara wazan

’aÎliy dan kata al-mawzËn mengikut aras perubahan morfologi bahasa Arab . Bahagian ketiga merumuskan perubahan- perubahan morfologi yang berlaku pada struktur kata dan mempengaruhi bentuk wazan ’aÎliy. Bab ini berakhir dengan cadangan yang dikemukakan untuk kajian dan penyelidikan yang akan datang dan kesimpulan.

7.1 DAPATAN KAJIAN

Dapatan hasil kajian yang diperolehi daripada kajian yang dijalankan adalah seperti berikut :

(2)

7.1.1 Ciri-ciri al- MÊzÉn al-ØarfÊy Dalam Pembentukan Kata kerja Dan Kata nama Mushtaq Bahasa Arab

1. Kebanyakan kata kerja dan kata nama mushtaq bahasa Arab dibentuk melalui kaedah qiyÉs . Kaedah qiyÉs tersebut tidak akan tercapai tanpa melalui al-MÊzÉn al-ØarfÊy. Justeru , kajian ini menyokong pandangan ulamak dan sarjana bahasa yang berpendapat bahawa al-MÊzÉn al-ØarfÊy merupakan mekanisma paling berkesan dan menjadi sinonim kepada proses pembentukan kata bahasa Arab . Selain menjadi neraca kepada kata bahasa Arab , al-MÊzÉn al-ØarfÊy juga berperanan sebagai kayu pengukur untuk menilai kesahihan dan kesalahan suatu kata . Oleh itu, sebarang proses pembentukan kata yang dilakukan tanpa menggunakan kaedah al-MÊzÉn al-ØarfÊy boleh dianggap kurang lengkap dan tidak sempurna.

2. Al-MÊzÉn al-ØarfÊy adalah neraca yang mesti diikuti dan dipatuhi oleh semua kata terutama kata yang bersifat qiyÉsiy . Justeru, dalam pembentukan kata bahasa Arab terdapat pelbagai perubahan pada bentuk dan struktur katanya untuk menyamai wazan ’aÎliy yang menjadi rujukan dan kayu ukur . Apabila sesuatu kata itu sudah dibentuk, maka struktur katanya menjadi stabil dan unsur- unsurnya tidak boleh digugur dan diterbalikkan lagi . Kata akar dan imbuhan tetap utuh pada tempatnya . Tidak mungkin diubah-ubah tempat yang satu kepada yang lain tanpa pertimbangan morfologi dan fonologi .

(3)

3. Kata dasar dalam bahasa Arab boleh berkembang kepada pelbagai makna melalui pengimbuhan atau sebaliknya mengikut peraturan dan kaedah al-MÊzÉn al-ØarfÊy . tanpa memerlukan kepada perubahan besar pada bentuk harakah dan struktur kata dasarnya . Contohnya , kata dasar ََمِلَع // ‘alima // boleh dipecahkan kepada beberapa variasi perkataan lain mengikut pola dan makna tersendiri tanpa menggugurkan huruf kata akarnyaَiaitu مَ،َلَ،َع // ‘ain , lÉm , mÊm // seperti ََ

ََمَلْعَأ // a‘lama //, ََمَّلَع // ‘allama //, ََمَّلَعَت // ta‘allama //, ََمَلاَعَت // ta ‘Élama // َ مْلِع // ‘ilmun // َ مِلاَع // ‘Élimun //, َ مْيِلَع // ‘alÊmun //, َ مِّلَعَتُم // muta‘allimun َ مَلْعُم // mu‘lamun //, َ مْوُلْعَم // ma‘lËmun // dan lain-lain . Kesemua pecahan kata tesebut mempunyai wazan-wazan tertentu yang tidak boleh dilanggari .

4. Kata kerja dalam bahasa Arab sama ada daripada kata kerja mujarrad atau pun mazÊd semuanya merujuk kepada wazan tertentu mengikut lingkungan sistem yang sama . Kajian ini menunjukkan bahawa pembentukan pola KK kala kini dan KK perintah didasarkan kepada bentuk kala lepasnya melalui morfem dasarnya . Morfem dasar ini berasal dari morfem akarnya iaitu (ل-ع-ف ) untuk fi’il thulÉthiy dan ( ل-ل-ع-ف ) untuk fi’il rubÉ’iy . Morfem akar tersebut boleh menerima huruf imbuhan . Justeru , pengimbuhan huruf yang terdapat dalam KK kala lepas, KK kala kini dan KK perintah adalah sama kerana melalui sistem yang sama . Huruf-huruf imbuhan yang berperanan sebagai afiks dalam kata

(4)

5. Pentafsiran berbentuk falsafah yang menghuraikan perubahan yang berlaku di dalam proses pembentukan kata adalah rumit dan sukar . Contohnya , perubahan bagi KK kala lepas ََلاـَق ( pola asalnya adalah ََل َوـَق ) dengan menukarkan huruf wÉw kepada huruf alif , dan kala kininya َُلُوـْقـَي ( pola asalnya adalah َُلُوـْقـَي ) dengan harakah Ìammah pada huruf wÉw dipindahkan kepada huruf qÉf sebelumnya dan harakah sukËn diletakkan kepada huruf wÉw ) adalah liku-liku falsafah bahasa yang rumit . Pentafsiran falsafah yang sedemikian rupa tidak menyimpang daripada wazan ’aÎliy yang menjadi rujukan tetapi sebaliknya bertujuan untuk menepati kehendak wazan ’aÎliy tersebut .

6. Bentuk wazan kata dan fungsi makna yang dibawa adalah asas kepada proses pembentukan kata . Unit kata yang terlibat dalam proses al-MÊzÉn al-ØarfÊy adalah kata kerja dan kata nama sahaja . Walaupun tiap-tiap satunya ada yang mempunyai persamaan pada susunan hurufnya tetapi berlainan pada wazan kerana kedua-duanya mempunyai tanda bacaan dan wazan tersendiri . Contohnya, persamaan KK kala lepas dalam kategori JK 2 iaitu ََذــخآ , ََنـَمَآ antara W7 dan W9. Persamaan ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël dalam kategori JK 5 antara WP 6 dan WO 6 iaitu ََ جاَت ْحُم dan antara WP 8 dan WO 8 iaituَََ زاـَحْنُم , kategori JK 3 َ antara WP5 dan WO5 iaitu َ صاَرَتُم , antara WP6 dan WO 6 iaitu َ دـَتْمُمَ dan antara WP8 dan WO 8 iaitu َ طَحْنُم .

(5)

7. Kesahihan kata kerja dan kata nama mushtaq bahasa Arab boleh dilihat dari dua sudut iaitu bentuk dan harakah kata ( اهتاكرحو تاملكلاَلكش ) dan wazan kata ََ

( تاملكلا نازوأ ). Bentuk kata adalah lambang dan tanda untuk mengenali kategori perkataan dan menentukan kesahihannya yang akan membantu memahami fungsi makna yang didukung . Manakala wazan kata pula adalah bahagian paling penting khususnya bagi kata kerja mazÊd dan kata nama mushtaq kerana keduanya adalah qiyÉsiy. Wazan-wazan kata tersebut berperanan menentukan harakah setiap huruf dan ejaan sesuatu kata nama dan kata kerja yang dipadankan dengannya.

Berdasarkan analisis- analisis yang dijalankan dalam bab-bab 4,5 dan 6 yang lalu , boleh dikatakan bahawa hampir semua pola kata kerja mazÊd dan pola kata nama mushtaq dalam bahasa Arab mempunyai satu lingkungan sistem yang sama dan menggunakan wazan sebagai asas deskripsi pembentukan kata. Bagaimanapun harakah dan wazan kata kerja thulÉthiy mujarrad seperti برـض , يسن dan مرك adalah samÉ‘iy dan mestilah berpandukan kepada nukilan daripada orang Arab jati atau merujuk secara langsung kepada kamus bagi menentukan sama ada ia daripada wazan ََلــَعــَف < fa‘ala > ,< ََلـــِعـــَف < fa‘ila > atau ََلــُعــَف < fa’ula > .

8. Kod JK ( Lihat jadual 3. 36 ) merupakan asas yang penting dalam pembentukan kata bahasa Arab . Perbezaan kod JK pada suatu kata menyebabkan wujud pelbagai variasi dan merupakan punca utama berlaku perbezaan antara wazan

’aÎliy dan kata al-mawzËn . Oleh yang demikian, kebanyakan karya-karya

(6)

al-JurjÉniy ( t.t ), al-LubÉb min TaÎrÊf al-’Af‘Él karya Muhammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat ( 1962 ), al-WÉÌiÍ Fi al-NaÍw Wa al-Øarf karya Muhammad Khair al-×ilwÉniy ( 1978 ) al-TaÏbÊq al-ØarfÊy karya ‘Abduh al-RÉjiÍiy ( 1984 ) , al-Øarf al-Ta‘lÊmiy karya MahmËd SulaimÉn YÉkËt ( 1994 ). Shadha al-‘Urf FÊ Fan al-Øarf karya Ahmad ibn MuÍammad ibn ’AÍmad al-×amalÉwiy ( 1995 ) , al-BasÊÏ fÊ ‘ Ilm al-ØarfÊy karya Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjihiy ( tt )) dan lain –lain , mereka meletakkan topik-topik yang berkaitan pembahagian kata kepada huruf konsonan dan huruf ‘illah ( JK ) di tempat yang pertama dalam perbincangan mengenai pembentukan kata .

9. Wazan kata kerja dan kata nama mushtaq tidak lengkap tanpa harakah tertentu sama ada fatÍah , kasrah, Ìammah atau sukËn . Ciri-ciri harakah tersebut selain bertujuan menyebut perkataan dengan betul dan tepat , ia juga berfungsi menentukan kelompok-kelompok dan golongan kata kerana bacaan yang betul juga melambangkan makna yang tepat . Justeru , harakah-harakah tersebut tidak boleh diubah atau dipindahkan tanpa sebab-sebab morfologi dan fonologi.

Perletakan harakah sewenang-wenangnya pada setiap huruf pada wazan tanpa mengikut peraturan dan syarat yang ditetapkan adalah menjadi kesalahan , kecuali harakah pada huruf yang terakhir kerana ia adalah bidang sintaksis di luar bidang kajian ilmu morfologi bahasa Arab . Wazan yang betul dan lengkap berperanan penting dalam menentukan kedudukan tanda bacaan bagi setiap huruf dalam

(7)

perkataan yang ditimbang , seterusnya mengenali pasti setiap perbezaan antara golongan kata kerja dan kata nama dan makna yang didukung oleh kedua- duanya . Contohnya , KK perintah W 7 َرــسأ . Jika dibaca َِرـْسَأ mengikut wazan

َِعْفَأ maka pola asalnya adalah ىَرْسَأ bagi kod JK 6 ,sebaliknya jika dibaca َْرـِسَأ mengikut wazan َْلِفَأ maka pola asalnya adalah ََراـَسَأ bagi kod JK 5 . َ

10. Al-MÊzÉn al-ØarfÊy merupakan kunci kesalahan dan kesilapan berkaitan aspek kata dalam pertuturan dan penulisan . Contohnya, kesalahan bacaan dan tulisan pada KK kala lepas َُب َرـَض ( wazan ََلـَعَف < fa‘ala >(َ, ََلـَِّتــَق ( wazan ََلـَّعـَف < fa‘‘ala >) , KK kala kini َُلاـَقـَي ) َ wazan َُلـْعـُفـَي < yafu‘lu >) , َُباـ َجَتـْسـَي َ) wazan َُلـْيـِفَــْسـَي

< yastafÊlu >), َُمـِّلـَعـَتـُي ( wazan َُلَّعَفَتَي < yatafa‘‘alu >) , َُدـَهاـ َجـَي ) َ wazan َُل ِعاَفـُي

< yufÉ‘ilu >)َ , dan KK perintah َْبُر ْضُأ ) wazan َْلـِعْفِإ < if‘il > ), ىَم ْرِإ ) wazan

َِعـْفِإ < if‘i > ), َْبـَتْكَأ َ) wazan َْلـُعـْفُأ < uf‘ul > ). Kesalahan-kesalahan tersebut dapat dikenalpasti melalui wazan kata dan kata dasarnya , kerana sebahagian besar kata bahasa Arab berasal (diturunkan) dari kata dasar itu .

11. Pembentukan KK kala lepas , KK kala kini dan KN maÎdar bagi kategori thulÉthiy mujarrad adalah samÉ’iy . Justeru, wazan bagi ketiga-tiga kata tersebut tidak begitu berperanan dalam mempraktikkan proses pembentukan kata, kerana penentuan kesahihan kata-kata tersebut diambil secara nukilan terus daripada penutur asli bahasa Arab kecuali KK perintah , ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël.

(8)

tertakluk kepada kesahihan KK kala kini . Manakala ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël pula adalah qiyÉsiy dan boleh dibentuk berpandukan wazan .

12. Wazan kata kerja thulÉthiy mujarrad yang digunakan oleh penutur asli Arab dalam bahasa standard merekaَ terdiri daripada tigaَ bentuk wazan ’aÎliy sahaja iaitu : ََلــــَعــــَف < fa –‘a – la َ> , ََلـــــِعَــــفَ < fa-‘i- la >َ dan ََلــــُعـــََفََ< fa-‘u-la ََ> . Harakah huruf awalan dan akhiran bagi ketiga –tiga wazan ’aÎliy di atas adalah sama iaitu masing-masing berharakah fatÍah . Manakala harakah huruf sisipan bagi ketiga wazan tersebut berbeza menyebabkan timbul kekeliruan . Penentuan harakah huruf sisipan bagi wazan dan pola kata kerja thulÉthiy mujarrad tertakluk kepada dhawq Arab yang sempurna dan kebolehan individu secara semula jadi yang boleh seterusnya membezakan pola yang saÍÊÍ dan tak saÍÊÍ . Penentuan wazan-wazan tersebut juga boleh didapati melalui penggunaan penutur asli bahasa Arab atau merujuk kepada kamus .

13. Kata nama mushtaq merupakan subsistem dari sistem kata kerja. Ia sentiasa berdampingan dengan kata kerja kerana berfungsi mendukong makna dan ciri-ciri kata kerja . Walaupun wazan-wazan kata nama mushtaq berbeza dengan wazan kata kerja tetapi proses morfologi yang berlaku pada kata nama mushtaq adalah sama dengan proses yang berlaku pada kata kerja , malah kesahihan struktur katanya tertakluk kepada kesahihan kata kerja . Proses pembentukan kata nama

(9)

mushtaq dalam kategori mu‘tal adalah lebih sukar berbanding kata nama dalam kategori ÎaÍÊÍ disebabkan pelbagai perubahan morfologi dan fonologi yang berlaku pada struktur katanya . Kata nama mushtaq yang tertakluk kepada sistem pembentukan kata kerja dari sudut mujarrad dan mazÊd , ÎaÍÊÍ dan mu‘tal terdiri daripada kata nama maÎdar , ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël . Manakala kata nama mushtaq yang tidak tertakluk kepada sistem pembentukan kata kerja tersebut adalah Îighah mubÉlaghah , Îifat mushabahah dan ism tafÌil.

14. Pembentukan kata nama Îighah mubÉlaghah , Îifat mushabahah pula berkisar antara samÉ‘iy jika rendah kekerapannya dan qiyÉsiy jika tinggi kekerapannya .Contohnya , Îifat mushabahah WK 8 نَلاْعَف < fa‘lÉnun > dianggap qiyÉsiy bagi KK ََلِعَف < fa‘ila > dan samÉ‘iy bagi ََلَعَف < fa‘ala > ( Lihat 6.5 ) . Justeru , wazan- wazan kata nama tersebut kurang berperanan dalam menentukan ketepatan penggunaannya, malah pemilihan wazan-wazan kata nama tersebut tertakluk kepada kepada dhawq Arab yang sempurna atau nukilan daripada komuniti Arab asli . Manakala pembentukan ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël dan kata nama maÎdar bagi mazÊd dan rubÉ‘iy mujarrad adalah qiyÉsiy . Oleh itu wazan kata tersebut berperanan penting sebagai kayu ukur dalam proses pembentukan kata dan berfungsi menentukan kesahihan srtuktur katanya.

(10)

15. Kata nama maÎdar bagi kategori thulÉhiy mujarrad terdiri daripada berbagai- bagai bentuk walaupun datang dari satu sistem wazan yang sama ( Lihat 6.1.2 ).

Kepelbagaian bentuk tersebut menyebabkan wujudnya kepelbagaian wazan . Contohnya, KN maÎdar َ سْوُلُج // julËsun // ( wazan َ لْوُعُف < fu‘Ëlun >, َ ةَءاَرِق //qirÉ’tun // ( wazan َ ةَلاَعِف < fi‘Élatun >, َ ل ْكَأ // ’aklun // ( wazan َ لْعَف < fa‘lun> ) datang dari wazan ََلَعَف < fa‘ala >. Justeru, pembentukan KK maÎdar bagi kategori thulÉhiy mujarrad adalah lebih sukar berbanding kata nama maÎdar bagi mazÊd dan rubÉ‘iy mujarrad kerana ia tertakluk kepada dhawq Arab yang sempurna atau nukilan daripada komuniti Arab asli .

16. ÖamÊr marfË‘ ) عْوُف ْرَم ) dan partikel nËn tawkÊd ( َِدْيِك ْوَتلاَ ُن ْوُن ) merupakan subsistem-subsistem kata kerja . Kehadiran kedua-dua partikel tersebut di akhiran kata kerja turut melibatkan perubahan kecil berlaku pada konsonan dan vokal yang berada di persekitarannya . Perubahan yang berlaku turut mempengaruhi bentuk wazan ’aÎliy . Contohnya , pengguguran huruf alÊf pada KK lepas

bagi kod JK 5 اـَقَََل ketika bersambungan dengan ÌamÊr laki-laki kedua iaitu ََت َْلـُق danَperbezaan wazan adalahَ َُتْلـُف < fultu> . Demikian juga pengguguran huruf nËn َ

raf‘i dan wÉw jamak pada KK kala kini yang ÎaÍÊÍ akhir apabila bersambungan dengan partikel nËn tawkÊd thaqÊlah seperti

َّ نـُصُرْحَتَل

^dan

َّ نُلْوـُقـَتَل

perbezaan wazan adalah

َّ نُلُعْفَـت

< taf‘ulunna > dan

َّ نُلْعُفَـت

< tafËlunna >.

(11)

17. Kata kerja dan kata nama mushtaq dari sistem wazan yang sama mempunyai variasi-variasi yang berlainan disebabkan berlainan kod JK . Lantaran itu sering berlaku kekeliruan dan kekaburan dalam penentuan wazan bagi suatu kata terutama kata dalam kategori JKM 2. Justeru , rumusan wazan bagi setiap kod JK dijadikan rujukan dan landasan kepada pembentukan kata . Contohnya , bentuk KK kala lepas seperti ََّبــَحَأ , ََدَ اــَعََأ , ىـَقــْلَ َأ adalah berlainan variasi َ َ disebabkan berlainan kod JK walaupun datang dari sistem wazan yang sama iaitu wazan ََلـَعـْفَأ < ’af‘ala >. Ini kerana setiap kod JK mempunyai bentuk wazan tersendiri yang berlainan sama sekali dengan wazan pada kod-kod JK yang lain disebabkan proses morfofonologi seperti contoh dalam jadual berikut :

Jadual 7.1 : Pembentukan kata berdasarkan rumusan wazan bagi tiap-tiap kod JK

KK Kod JK KN

KalaLepas

KK KalaKini

KK Perintah

KN

MaÎdar KN Ism

FÉ‘il KN Ism Maf‘Ël

ََّبــ َحَأ ^JK3 ََّبــ َحَأ َ بـِحـُي ََّبـ ِحـَأ َ باـَبـْحِإ َ بـِحـُم َ بـَحـُم دَاــَعََأ ^{JK 5} دَاــَعََأ َُدــْيــِعــُي َْدــِعََأ َ ةََداــَعِإ َ دــْيـِعــُم َ داــَعــُم ىـَقــْلََأ ^{JK 6} ىـَقــْلََأ َْيــِقـْلــُي َِقــْلََأ َ ءاـَقــْلَِإ َ/َ قـْلــُم

َْيـِقْلـُملا

ىـًقــْلــُم

َ/

ىَقْلـُملا

(12)

18. Bentuk wazan kata kerjadan kata nama mushtaq bahasa Arab yang diterima pakai oleh komuniti Arab adalah tetap dan utuh pada bentuknya semenjak dahulu hingga sekarang, tanpa mengalami sebarang perubahan dan sesuai pada setiap zaman bersesuaian dengan kedudukannya sebagai bahasa al-Quran yang menjadi satu mu‘jizat . Keseragaman wazan dalam sistem dan kelompok yang sama juga telah berjaya membentuk satu tulisan yang cantik dan irama yang unikَ. Contohnya , keseragaman wazan KK kala kini bagi W 7 : JK 5

َُّدْيِرُيَّوَُّرْـيِشُيوَُّدْيِعُي

, W7 : JK 3

َُّّلِزُيَّوَُّّزِعُيَّوََُّّّدُِيَُّوَُّّبُِيُ

dan KN jamak laki-laki bagi ism fÉ‘il WO 2 : JK 1

ََّنْوُمِرْكُم

ََّنْوُمِعْطُمَوََّنْوُمِدْقُمَو .

7.1.2 Bentuk-bentuk Persamaan dan Perbezaan Yang Wujud Antara Wazan

’AÎliy dan Kata al-MawzËn .

Kajian ini merumuskan bahawa perbezaan antara wazan ’aÎliy dan kata al-mawzËn sering berlaku terutama kata yang susunan hurufnya terdiri daripada huruf ‘illah . Kajian ini mendapati unsur-unsur perbezaan amat ketara pada kod JKM 2 berbanding kod JKS 1. Jadual-jadual berikut adalah rumusan-rumusan wazan yang menjelaskan bentuk-bentuk persamaan dan perbezaan yang dikenalpasti berdasarkan analisis yang dijalankan dalam bab 4,5 dan 6. Konsep

(13)

al-MÊzÉn al-ØarfÊy dan teori-teori morfologi dan fonologi telah digunakan untuk mengenal pasti setiap variasi yang berlaku pada wazan berkenaan .

1. Rumusan Wazan Kata kerja dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy Mujarrad

Jadual 7..2 َ : Rumusan Wazan Kata kerja Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy Mujarrad َ

ISM MAF‘ÕL ISM FÓIL

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD

JK

ٌ لوـُعـْفـَم

ٌ لـ ِعاـَف

< fÉ‘il >

SamÉ’iy QiyÉsiy

SamÉ’iy SamÉ’iy

JK 1

ٌ لـِعآ

< ’É‘il >

SamÉ’iy QiyÉsiy

ٌ SamÉ’iy SamÉ’iy

JK 2

ٌ لٌاـَف

< fÉllun >

SamÉ’iy QiyÉsiy

ٌ SamÉ’iy SamÉ’iy

JK 3

ٌ لـ ِعاـَف

‘il >

É f

<

ٌ SamÉ’iy QiyÉsiy

JK 4

ٌ ل ْوـُفـَم

ٌ لـْيـِفـَم

ٌ لـِئاـَف

< fÉ’il >

SamÉ’iy Qiyasi

JK 5

ٌ يـِعـْفـَم

ٌ ٍعاـَف /

ٌْي ِعاـَفـلا

< fÉ‘in > / fÉ‘Ê >

SamÉ’iy QiyÉsiy

JK 6

(14)

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD

JK

< al- fÉ‘Ê >

ٌ

ٌ يـِعـْفـَم

ٌ ٍعاـَف /

ٌْي ِعاـَفـلا

< fÉ‘in > /

< al- fÉ‘Ê >

SamÉ’iy QiyÉsiy

JK 8

Rumusan dalam jadual 7.2 di atas menunjukkan bahawa KK kala lepas , KK kala kini dan maÎdar bagi kategori thulÉthiy mujarrad adalah samÉ’iy manakala KK perintah , ism fÉ‘il dan maf‘Ël pula adalah qiyÉsiy. Namun kesahihan KK perintah tertakluk kepada kesahihan KK kala kini .

(15)

2. Rumusan Wazan Kata kerja W 7 َلَـعْف َأ < ’af‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.3 : Rumusan Wazan Kata kerja W 7 ٌَلَـعْفٌَأ < ’af‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

ISM MAF‘ÕL ISM FÓ‘IL

MAØDAR KK

PERINTAH KK

KALA KINI KK

KALA LEPAS KOD JK

ٌ لـَعـْفـُم

ٌ لـِعـْفـُم ٌ لاـ َعـْفإ

أ

ٌُلـِعـْف

ٌُلـِعـْفـُي

ٌَلـَعـْفٌَأ JK 1

ٌ لـَع ْؤـُم

ٌ لـِع ْؤـُم

ٌ لٌاـَعـْيٌِإ ٌٌ

ٌْلـِعٌآ

ٌ

ٌُلــِعٌ ْؤـُي

ٌَلــَعٌآ JK 2

ٌ لـَفـُم

ٌ لـِفـُم

ٌ لَلاـْفِإ ٌ

ٌ

ٌَّلِفٌَأ

ٌ/

ٌْلـِلْفّأ

ٌ لـِفـُي ٌ

ٌَّلــَفٌَأ JK 3

ٌ لـَعـْفـُم

ٌ لـِعـْفـُم

ٌٌ ٌ

ٌ لٌاـَعـْيٌِإ

ٌْلـِعـْفَأ

ٌُلـِعـْفـُي

ٌُلـِعٌ ْوـُي

ٌَلـَعـْفٌَأ JK 4

ٌ لاـَفـُم

ٌ لـْيـِفـُم

ٌِإ

ٌ ةـَلاــَف

ٌْلــِفٌَأ

ٌُلـْيـِفــُي

ٌَلٌاــَفٌَأ JK 5

ٌ عـْفـُم

ٌى

ٌ/

ىـَعْفـُملا

ٌ ٍعـْفـُم /

ٌْيِعْفـُملا

ٌ ءاـَعـْفٌِإ

ٌِعـْفٌَأ

ٌْيـِعـْفـُي ىـَعـْفٌَأ

JK 6

ٌى عـْفـُم

ٌ/

ٌ ءاـَعـْفٌِإ ٌ

ٌِعـْفٌَأ

JK 7

ٌى عـْفـُم

ٌ/

ٌ ءاـ َعــْيٌِإ

ٌِعـْفٌَأ

JK 8

(16)

Jadual 7.3 di atas adalah rurmusan-rumusan wazan kata kerja thulÉthiy mazÊd W 7 dan kata nama mushtaq yang boleh menjelaskan bentuk-bentuk persamaan dan perbezaan yang dikenalpasti berdasarkan analisis yang dijalankan dalam bab 4 dan 6. Rurmusan-rumusan di atas menunjukkan bahawa satu wazan ’aÎliy W 7 ََلـَعـْفََأ boleh terdiri daripada berbagai-bagai bentuk variasi mengikut kategori kod JK . Contohnya bagi KK kala lepas terdapat enam variasi yang berlainan wazan iaitu W7: JK2 _{ََلــَعَ آ} , W7: JK3 ََّلــَفَ َأ , W7: ََلَاــَفََأ , W7: JK6 , W7: JK7 dan W7: JK8 masing-masing ىـَعـْفََأ. . KK kala

kini terdapat enam bentuk variasi yang berlainan iaitu JK 2 َُلــِعَ ْؤـُي , JK 3 َ لـِفـُي , JK 4ََ َُلـِعَ ْوـُي JK 5 َُلـْيـِفــُيَ ^َ , JK 6 , JK 7 dan JK 8 masing-masing َْيـِعـْفـُي .

KK perintah َpula ََdidapati ََenam bentuk variasi yang berlainan iaitu JK 2 _{َْلـ ِعَآ}, JK 3 ََّلِفََأ , JK 5 َْلــِفََأ , JK 6 , JK 7 dan JK 8 masing-masing َِعـْفََأ . KN maÎdar pula terdapat enam bentuk perubahan wazan pada JK 2 َ لَاـَعـْيَِإ , JK 4 َ لَاـَعـْيَِإ, ََJK 5 َ

َ ةـَلاــَف

َ

ََ ََإَ , JK 6 , JK 7 masing-masing َ ءاـَعـْف dan JK 8إَ َ ءاـَعــْيَِإ . Bentuk wazan yang terdapat pada َism fÉ‘il ََpula terdiriََ daripada enam ََvariasi َ iaitu JK 2 َ لـِعْؤـُم , JK 3 َ لـِفـُم , JK 5َ َ َ لـْيـِفـُم , JK 6, JK 7 ,dan JK 8 masing- masing َ عـْفـُم / َْيِعْفـُملا . Ism maf‘Ël pula terdapat enam bentuk variasi iaitu JK 2 َ لـََع ْؤـُمَ , JK 3 َ لـَفـُم JK 5 َ َ لاـَفـُم , َ JK 6, JK 7 , dan JK 8 masing- masing ىـَعْفـُملاَ/َىـًعـْفـُم .

(17)

3. Rumusan Wazan Kata kerja W 8 ٌَلـَّعـَف < fa‘-‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.4 : Rumusan Wazan Kata kerja W 8 ٌَلـَّعـَف < fa‘-‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategoriThulÉthiy MazÊd

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لـَّعـْفـُم

ٌ لـِّعـْفـُم

ٌ لـْيـِعـْفـَت

ٌ ةـَلـِعـْفـَت

ٌْلـِّعـَف

ٌُلـِّعـْفـُي

ٌَلـَّعـَف JK 1

ٌُلـِّعـْفـُي ٌ

ٌ

ٌى ّعـَفـُم

ٌ/

ىـَّعَفـُملا

ٌٍّعـَّفـُم /

ٌ

ٌْيِّعَّفـُملا

ٌِّعــَف

ٌْيـِعـْفـُي ىـَّعــَف

JK 6

ٌ/

ٌ

ٌِّعــَف

JK 7

ٌ/

ٌ

ٌِّعــَف

JK 8

(18)

Rumusan-rumusan wazan dalam jadual 7.4 di atas , menunjukkan bahawa wazan ’aÎliy kata kerja W 8 ٌٌَلـَّعـَف < fa‘-‘ala > dan kata nama mushtaq juga boleh terdiri daripada berbagai-bagai bentuk variasi mengikut kategori kod JK . Bagi kategori kod JK 1,َJK 2,َJK 3,َJK 4 dan JK 5 dilihat masing-masing mempunyai satu set wazan yang sama dan boleh bertukar ganti antara satu sama lain pada KK kala lepas , KK kala kini ,َKK perintah kata nama maÎdar , َism fÉ‘ilَ

dan ism maf‘Ël . Dengan persamaan ini , bermakna kekeliruan mengenai bentuk wazan pada setiap kod JK dapat dikurangkan kepada satu set wazan daripada lima kod JK tersebut . Demikian juga halnya dengan kod JK 6 , JK 7 dan JK 8 masing-masing mempunyai satu set wazan yang sama . Persamaan ini menjadikan bentuk wazan dapat diringkas sebagaimana ditunjukkan dalam jadual di bawah :

Jadual 7.4.1 : Ringkasan rumusan wazan W 8

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ

JK 2 JK 3 JK 4 JK 5

ٌ/

ٌَّفـُم ـ

ٌٍّع

ٌ/ ىـَّعَفـُملا

ٌِّعــَف

JK 6

JK 7 JK 8

(19)

4. Rumusan Wazan Kata kerja W 9 َلــَعاــَف < FÉ‘ala >َ dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd W 9

Jadual 7.5 : Rumusan Wazan Kata kerja W 9 ََلــَعاــَف < FÉ‘ala >َ dan Kata nama Mushtaq bagi kategoriَ ThulÉthiy MazÊd

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لـ َعاـْفـُم

ٌ لـ ِعاْفـُم

ٌ ةَلـ َعاـَفـُم

ٌ لاـَعـِف

ٌْلـ ِعاـْف

ٌُلـ ِعاَفـُي

ٌَلـَعاـَف JK 1

ٌ ةَلـ َعاـَفـُم ٌ

ٌْلـِعٌآ

ٌ

ٌ لٌاـَفـُم

ٌ

ٌ ةَّلٌاـَغـُم

ٌ

ٌَّلٌاـَف

ٌ لٌاـَفـُي ٌ

ٌَّلاـَف JK 3

ٌ

ٌ لاـَعـِف

ٌىـ عاْفـُم

ٌ/

ىـَعاْفـُملا

ٌ ٍعاْفـُمٌ

/ ٌ ٌٌ

ٌْي ِعافـُملا ةَاـ َعاـَفـُم

ٌ لٌاـَعـِف

ٌِعاـَف

ٌُلـ ِعاَفـُي ىـ َعٌاـَف

JK 6

ٌ/

ٌ ٍعاْفـُم /

ٌ

ٌٌ

ٌْي ِعافـُملا

ٌ ةَاـ َعاـَفـُم

ٌِعاـَف

JK 7

ٌ/

ٌ ٍعاْفـُم

/ ٌ ٌٌ

ٌْي ِعافـُملا ةَاـ َعاـَفـُم

ٌِعاـَف

JK 8

(20)

Dalam jadual 7.5 di atas , terdapat empat bentuk set wazan yang berbeza mengikut kategori kod JK . Set pertama ialah set wazan bagi kod JK 1 didapati mempunyai persamaan dengan set wazan bagi kod JK 4َ dan kod َJK 5. Set kedua hanya diwakili oleh kod JK 2 , set ketiga diwakili oleh kod JK 3 sahajaَ, dan set keempat didapati diwakili oleh kod JK 6, JK 7 dan JK 8 yang masing-masing mempunyai satu set wazan yang sama dan boleh bertukar ganti antara satu sama lain pada KK kala lepas ,َKK kala kini ,kata kerja perintah kata nama maÎdar, ism fÉ‘ilَ dan ism maf‘Ël. Dengan adanya persamaan ini bentuk wazan dapat diringkas seperti ditunjukkan dalam jadual di berikut :

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لاـَعـِف

JK 2 JK 3

ٌْلـِعٌآ

ٌ

ٌ لٌاـَفـُم

ٌ

ٌ ةَّلٌاـَغـُم

ٌ

ٌَّلٌاـَف

ٌ

ٌ لٌاـَفـُي

ٌَّلاـَف JK 5

ٌ

ٌىـ عاْفـُم /

ٌ ٍعاْفـُم

/ ٌ ٌٌ

ٌْي ِعافـُملا

ٌٌِ ِعاـَف

ىـ َعٌاـَف JK 6

JK 7 JK 8

(21)

5. Rumusan Wazan Kata kerja W 10 َلـَعـَفـْن ِا < infa‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.6 : Rumusan Wazan Kata kerja W 10 ََلـَعـَفـْنَِاَ < infa‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

ISM MAF‘ÕL ISM

FÓIL MAØDAR

KK PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لـَعَفـْنُم

ٌ لـِعَفـْنُم

ٌ لٌاَعـِفـْنِا

ٌْلـِعـَفـْنِا

ٌُلـِعَفـْنَي

ٌَلـَعـَفـْنِا JK 1

ٌ لٌاَعـِفـْنِا ٌٌ

ٌُلـِعَفـْنَي ٌ

ٌَلـَعـَفـْنِا JK 2

ٌ لـَفـْنُم

ٌ

ٌ لَلاـِفـْنِا

ٌ

ٌَّلـَفـْنِا /

ٌ

ٌْلـِلـَفــْنِا

ٌ لـَفــْنَي

ٌَّلــَفـْنِا JK 3

_ _

ٌٌ ٌ _ _

_ _

JK 4

ٌ لٌاـَفـْنُم

ٌ لٌاـَيـِفـْنِا

ٌْلـَفـْنِا

ٌُلٌاـَفـْنـَي

ٌَلٌاـَفـْنِا JK 5

ٌىـ عـَفـْنُم

ٌ/

ىـ َعَفـْنُملا

ٌ ٍعـَفـْنُم /

ٌ

ٌِع ْْ َفـْنُملا

ٌْي

ٌ ءاـ َعـِفـْنِا

ٌِعـَفـْنِا

ٌُلـِعَفـْنَي ىـ َعـَفـْنِا

JK 6

ٌىـ عـَفـْنُم

ٌ/

ٌ ٍعـَفـْنُم

ٌ/

ٌِع ْْ َفـْنُملا

ٌْي

ٌ

ٌُلـِعَفـْنَي ىـ َعـَفـْنِا

JK 7

_ _

_ _ _

_ JK 8

(22)

Berdasarkan kod wazan W 10 ََلـَعـَفـْنَِاَ < infa‘ala > dalam jadual di atas , didapati hanya enam kategori kod JK sahaja yang membawa fungsi wazan tersebut . Keenam–enam kod itu terdiri daripada kod JK 1 , JK 2 , JK 3 , JK 5 , JK 6 dan JK 7 . Manakala kod JK 4 dan JK 8 ksedua-duanya adalah tidak produktif dan tidak wujud dalam bahasa Arab . Wazan ’aÎliy bagi W 10 ََلـَعـَفـْنَِاَ < infa‘ala > ini sesungguhnya boleh terdiri daripada berbagai-bagai bentuk variasi mengikut kategori kod JK . Misalnya bagi KK kala lepas terdapat

empat variasi wazan yang berbeza iaitu kod JK 1 dan JK 2 ٌَلـَعـَفـْنٌ ِا

< infa‘ala > , kod JK 3 ٌَّلــَفـْنِا < infalla >, kod JK 5 َل اـَفـْنِا < infÉla >, kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing ىـ َعـَفـْنِا < infa‘É > . Bagi KK kala kini pula terdapat empat bentuk variasi wazan yang berbeza iaitu kod JK 1 dan JK 2 ٌُلـِعَفـْنَي

< yanfa‘ilu >, kod JK 3 ٌَ لـَفــْنَي < yanfallu >, kod JK 5 ٌُلٌاـَفـْنـَي < yanfÉlu > kod JK 6 dan JK 7 masing masing ٌُلـِعَفـْنَي < yanfa‘ilu >. KK perintah pula didapati tujuh bentuk variasi pada wazan iaitu kod JK 1 dan JK 2 َْلـِعـَفـْنِاَ < infa‘il > , kod JK 3

َ َّلـَفـْنِا / َْلـِلـَفــْنِا < infalla >/ < infalil > , kod JK 5 َْلـَفـْنِا < infal >, kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing َِعـَفـْنِا < infa‘i >. Kata nama maÎdar pula terdapat empat bentuk perubahan pada wazan iaitu kod JK 1 dan JK 2 masing-masing َ لَ اَعـِفـْنِا

< infi‘Élun >, kod JK 3 َ لَلاـِفـْنِا < infilÉlun >, kod JK 5 َ لَاـَيـِفـْنِاَ < infiyÉlun >, kod JK 7 dan kod JK 7 masing masing َ ءاـَعـِفـْنِا < infi‘É’un > . Bentuk variasi yang terdapat pada ism fÉ‘il pula terdiri daripada empat kod iaitu JK 1 dan kod JK 2 ٌ لـِعَفـْنُم < munfa‘ilun >ٌ , kod JK 3 َ لـَفـْنُم < munfallun >, kod JK 5 ل اـَفـْنُم

(23)

< munfÉlun > , kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing ٌْيِعَفـْنُملا/ٌ ٍعـَفـْنُم < mufa‘in >/

< al-munfa‘i > . Ism maf‘Ël pula terdapat enam bentuk wazanَ yang berlainan iaitu kod JK 1 dan kod JK 2 ٌ لـَعَفـْنُم < munfa‘alun >, kod JK 3 ٌ لـَفـْنُم < munfallun >, kod JK 5 ل اـَفـْنُم < munfÉlun > , kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing ٌ/ٌىـ عـَفـْنُم ىـ َعَفـْنُملا < munfa‘an > / < al-munfa‘É > .

Dengan wujudnya persamaan pada bentuk wazan ini ,maka sebarang kekeliruan akan dapat dikurangkan melalui rumusan-rumusan wazan yang diringkas seperti dalam jadual diberikut :

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لٌاَعـِفـْنِا

ٌُلـِعَفـْنَي

ٌَلـَعـَفـْنِا

JK 1 JK 2

ٌ لـَفـْنُم

ٌ

ٌ لَلاـِفـْنِا

ٌ

ٌَّلـَفـْنِا /

ٌ

ٌْلـِلـَفــْنِا

ٌ لـَفــْنَي

ٌَّلــَفـْنِا

JK 3

ٌ لٌاـَفـْنُم

ٌ لٌاـَيـِفـْنِا

ٌْلـَفـْنِا

ٌُلٌاـَفـْنـَي

ٌَلٌاـَفـْنِا

JK 5

ىـ عـَفـْنُم

ٌ/

ٌ ٍعـَفـْنُم /

ٌْيِعَفـْنُملا

ٌْيـِعـَفـْنَي ىـ َعـَفـْنِا

JK 6 JK 7

(24)

6. Rumusan Wazan Kata kerja W 11 َ َلـَعـَتـْفَ ِاَ < ifta‘ala >َdan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.7 : Rumusan Wazan Kata kerja W 11 ََلـَعـَتـْفَِاَ < ifta‘ala >َdan Kata nama Mushtaq bagi kategoriَThulÉthiy MazÊd

MAF‘ÕL ISM FÓIL

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لـَعـَتـْفـُم

ٌ لـِعَتـْفـُم

ٌ لاَعِتـْفِا

ٌْلـِعـَتْفِا

ٌُلـِعَتـْفـَي

ٌَلـَعـَتـْفِا JK 1

ٌ لـَعـَّتـُم

ٌ لـَعـَت ْؤُم

ٌ لـِعـ تـُم

ٌ لـِعـَت ْؤُم

ٌ لٌاـَعـِّتٌِإ ٌٌ

ٌ لاـ َعـِتـْئِا لـِعـَّتِا

ٌ

ٌْلـِعـَتـْئِا

ٌ

ٌُلـِعـَّتـَي

ٌُلـِعـَتْأـَي

ٌَلـَعـَّتِا

ٌَلـَعـَتـئِا JK 2

ٌ لـَتـْفـُم

ٌ لَاـَعـِتـْفِا ٌ

ٌ

ٌَّلـَتـْفِا

ٌ لـَتـْفـَي ٌ

ٌَّلــَتــْفِا JK 3

ٌ لـَعـَّتـُم

ٌ لـِعـ تـُم

ٌ لٌاـَعـِّتٌِإ ٌٌ

لـِعـَّتِا

ٌُلـِعـَّتـَي ٌ

ٌَلـَعـَّتِا JK 4

ٌ لاـَتـْفـُم

ٌ لاـَيـِتـْفِا

ٌْلـَتـْفِا

ٌُلٌاـَتـْفـَي

ٌَلاـَتـْفِا JK 5

ٌىـ عَتـْفـُم

ٌ/

ىـ َعَتـْفُملا

ٌ ٍعـَتـْفـُم /

ٌ

ٌْي ِعَتـْفـُملا

ٌ ءاـَعـِتـْفٌِا

ٌِعـَتـْفِا

ٌْيِعَتْـفـَي ىـَعـَتـْفِا

JK 6

ىـ عَتـْفـُم /

ٌ

ىـ َعَتـْفُملا

ٌ ٍعـَتـْفـُم /

ٌ

ٌْي ِعَتـْفـُملا

ٌ

ٌ ءاـَعـِتـْفٌِا

ٌِعـَتـْفِا

ٌْيِعَتْـفـَي ىـَعـَتـْفِا

JK 7

ٌىـ عـَّتـُم

ٌ/

ٌَّتـُملا

ٌ ٍعـَّتـُم ىـَع /

ٌ

ٌْيِعَّتـُملا

ٌ ءاـَعـِّتٌِإ

ٌِعـَّتِا يـِعـَّتـَي

ىـَعـَّتِا JK 8

(25)

Jadual 7.7 di atas , merumuskan bahawa satu wazan ’aÎliy kata kerja W 11 ََلـَعـَتـْفَِا < ifta‘ala > dan kata nama mushtaqَboleh terdiri daripada berbagai- bagai bentuk variasi yang berbeza mengikut kategori kod JK . َ َ Misalnya bagi KK kala lepas terdapat tujuh variasi yang berlainan iaitu kod JK 1 ََلـَعـَتـْفِا

< ifta‘ala >َ,ََkod JK 2 ََلـَعـَّتِا < itta‘ala > dan ََلـَعـَتـئِا < i’ta‘ala >, kod JK 3 َََ َّلــَتــْفِا

< iftalla >, kod JK 4 ََلـَعـَّتِا < itta‘ala > kod JK 5 ٌَلاـَتـْفِا < iftÉla >, kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing ىـَعـَتـْفِا < ifta‘É > dan kod JK 8 ىـَعـَّتِا < itta‘É >. Bagi KK kala kini terdapat enam bentuk variasi yang berlainan iaitu kod JK 1 َُلـِعَتـْفـَي

< yafta‘ilu > kod JK 2 َُلـِعـَّتـَي / َُلـِعـَتْأـَي < yatta‘ilu >/ < ya’ta‘ilu >, kod JK 3

ََ لـَتـْفـَي < yaftallu >, kod JK 4 َُلـِعـَّتـَي < yatta‘ilu > , kod JK 5 ُل اـَتـْفـَي < yaftÉlu > , kod JK 6 , JK 7 masing masing َْيِعَتْـفـَي < yafta‘Ê > dan kod JK 8 يـِعـَّتـَي. < yatta‘Ê >.

Bagi KK perintah pula didapati tujuh bentuk variasi iaitu kod JK 1 ٌْلـِعـَتْفِا

< ifta‘il > , kod JK 2 لـِعـَّتِا < itta‘il > dan ٌْلـِعـَتـْئِا < i’ta‘il > , kod JK 3 ٌَّلـَتـْفِا

< iftalla >, kod JK 4 لـِعـَّتِا < itta‘il > kod JK 5 ٌْلـَتـْفِا < iftal > ,kod JK 6 dan JK 7 masing masing ٌِعـَتـْفِا < ifta‘i > dan kod JK 8 ٌِعـَّتِا < itta‘i >.

Kata nama maÎdar pula terdapat enam bentuk perubahan wazan pada kod

JK 1 dan kod JK 3 masing-masing ٌ لاـَعـَتْفِا < ifti‘Élun >, kod JK 2 ٌ لاـَعـَّتِا

< itti‘Élun > dan ٌ لاـَعـَتـْئِا < i’ti‘Élun > , kod JK 4 ٌ لاـَعـَّتِا < itti‘Élun > , kod JK 5َ

ٌ لاـَيـِتـْفِا < iftiyÉlun > , kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing ٌ ءاـ َعـِتـْفِا < ifti‘É’un > ,

(26)

pula terdiri daripada enam kod JK 1 ٌ لـِعَتـْفـُم < mufta‘ilun > kod JK 2 ٌٌ لـِعـ تـُم

< mutta‘ilun > dan ٌ لـِعـَت ْؤُم < mu’ta‘ilun > , kod JK 3 ٌ لـَتـْفـُم < muftallun >, kod JK 4 ٌ لـِعـ تـُم < mutta‘ilun > ,kod JK 5 ٌ لاـَتـْفـُم < muftÉlun > , kod JK 6 dan kod JK 7 masing- masing ٌْيِعَتـْفـُملا/ٌ ٍعـَتـْفـُم < mufta‘i >/ < al-mufta‘Ê َ> dan َ َkod JK 8َ

َ ٌْيِعَّتـُملا/ٌ ٍعـَّتـُم < ٌٌmutta‘in > / <َ al-mutta‘Ê > . Dan ism maf‘Ël pula terdapat enam bentuk variasi pada wazan iaitu kod JK 1 َ لـََعَتـْفـُم َ < mufta‘alun > kod JK 2

ََ لـََعـ تـُم / َ لـََعـَتْؤُم < mutta‘alun > / < mu’ta‘alun >, kod JK 3 َ لـَتـْفـُم < muftallun > , kod JK 4 َ لـََعـ تـُم < mutta‘alun > , kod JK 5 َ لاـَتـْفـُم < muftÉlun > kod JK 6 dan kod JK 7 masing masing َْيََعَتـْفـُملا/َىـًَعـَتـْفـُم < mufta‘an > / < al-mufta‘É > dan kod JK 8

َْيََعَّتـُملا/َىـًَعـَّتـُم < mutta‘an > / < al-mutta‘É > .َ

Dengan wujudnya perbezaan yang ketara pada wazan ََلـَعـَتـْفَ ِا ini , menyebabkan timbulnya kekeliruan dan kekaburan mengenai bentuk wazan pada setiap kod dan kategori kata . Namun dengan mengingati set-set wazan yang dirumuskan dalam jadual di atas , sebarang kekeliruan akan dapat dikurangkan .

(27)

7. Rumusan Wazan Kata kerja W 12 َلـّعـَفـَت < tafa‘‘ala >َdan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.8 : Rumusan Wazan Kata kerja W 12 ََلـّعـَفـَتَ < tafa‘‘ala >َdan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

َ لـَّعـَفـَتُم

َ لـِّعـَفـَتُم

َ لـ عـَفـَت

َْلـَّعـَفـَت

َُلـَّعَفـَتَي

ََلـَّعـَفـَت JK 1

ََ

َ لـ عـَفـَت

َُلـَّعَفَتـَي َ

َ لِّلـَفـَتُم

َ

َ لـ لـَفـَت

َ

َْلـَّلـَفـَت

َُلَّلَفَتـَي َ

ََلـَّلـَفـَت JK 3

َ لـ عـَفـَت َ

َُلـَّعَفـَتَي

َ لَّوـَفَتُم

َ لَّيـَفَتَم

َ لِّوـَفَتُم

َ لِّيـَفَتَم

َ ل وـَفـَت

َ لـ يـَفـَت

َْلَّوـَفـَت

َْلـَّيـَفـَت

َُلَّوَقـَتـَي

َُلَّيـَقَتـَي

ََلَّوـَفـَت

ََلـَّيـَفـَت JK 5

ىًّعـَفـَتُم /

َْيَّعَفـَتُملا

ٍَّعـَفـَتُم /َ

َْيِّعَفـَتُملا

َّعـَفـَت /

َْيـِّعَفـَتلا

ََّعـَفـَت ىَّعـَفـَتَي

ىـَّعـَفـَت JK 6

َ

(28)

Dalam jadual 7.8 di atas , terdapat empat bentuk set wazan yang berlainan mengikut kategori kod JK. Set pertama ialah set wazan bagi kod JK 1 didapati mempunyai persamaan dengan set wazan bagi kod َJK 2 dan kod JK 4 . Set kedua

hanya diwakili oleh kod JK 3 , set ketiga diwakili oleh kod 5َ sahaja, dan set keempat diwakili oleh kod JK 6 , JK 7 dan JK 8 yang masing-masing

mempunyai satu set wazan yang sama dan boleh bertukar ganti antara satu sama lain pada KK kala lepas , KK kala kini ,KK perintah kata nama maÎdar , ism fÉ‘il dan maf‘Ël. Dengan adanya persamaan ini bentuk wazan dapat diringkas seperti ditunjukkan dalam jadual di berikut :

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

ٌ لـَّعـَفـَتُم

ٌ لـِّعـَفـَتُم

ٌ لـَّعـَفـَت

ٌْلـَّعـَفـَت

ٌُلـَّعـَفـَتَي

ٌَلـَّعـَفـَت JK 1

JK 2 JK 4

ٌ لـَّلـَفـَتـُم

ٌ لـِّلـَفـَتـُم

ٌ

ٌ لـ لـَفَت

ٌْلـَّلـَفَت

ٌُلـَّلـَفـَتَي ٌ

ٌَلـَّلـَفَت JK 3

ٌ ل َّوـَفَتُم

ٌ لَّيـَفَتَم

ٌ ل ِّوـَفَتُم

ٌ لِّيـَفَتَم

ٌ

ٌ ل وـَفـَت

ٌ لـ يـَفـَت

ٌ

ٌْل َّوـَفـَت

ٌْلـَّيـَفـَت

ٌ

ٌُل َّوَقـَتـَي

ٌُلَّيـَقَتـَي

ٌَل َّوـَفـَت

ٌَلـَّيـَفـَت JK 5

ٌ ى ّعـَفـَتُم /

ٌْيَّعَفـَتُملا

ٌٍّعـَفـَتُم /

ٌ

ٌْيِّعَفـَتُملا

ٌّعـَفـَت

/

ٌْيـِّعَفـَتلا

ٌَِّعـَفـَت

ىَّعـَفـَتَي

ٌ

JK 7 JK 8

(29)

8. Rumusan Wazan Kata kerja W 13

ََلَعاَفـَت

< tafÉ‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.9 : Rumusan Wazan Kata kerja W 13 ٌَل َعاَفـَت < tafÉ‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

َ لـَعافَتـُم

َ لـ ِعافَتـُم

َ ةـَلَعاَفـَتـُم

َْلـَعاـَفـَت

َُلـَعاَفَتـَي

ََلـَعاـَفـَت JK 1

َ لـَعا ْؤَتـُم

َ لـِعاْؤَتـُم

َ ةَلـَعآـَتـُم

َْلـَعَآـَت

َُلـَعآـَتـَي َ

ََلـَعَآـَت JK 2

َ لَاـَفـَتـُم

َ ةـَّلاـَفـَتـُم َ

َ

ََّلَاـَفـَت اَفـَتـَي َ

َ

َ ل

ََّلَاـَفـَت JK 3

َ ةـَلَعاَفـَتـُم َ

َ ْلـَعاـَفـَت

َىًعاـْفـَتـُم /َ

َْيَعاـفَتُملا

َ عاـْفـَتـُم /َ

َْيِعاـفَتُملا

َ ةاَعاَفَتـُم

ََعاـَفـَت ىـَعاَفَتـَي

ىـَعاـَفـَت JK 6

َ ةاَعاَفَتـُم َ

(30)

Berdasarkan bentuk-bentuk wazan dalam jadual 7.9 di atas , dapat dirumuskan bahawa wazan ’aÎliy kata kerja W 13 ٌَلَعاَفـَت < tafÉ‘ala > dan Kata nama Mushtaq juga boleh terdiri daripada empat bentuk set wazan mengikut kategori kod JK . ََ Bagi kategori kod َََ JK 1, JK 4 dan JK 5 , dilihat masing- masing mempunyai satu set wazan yang sama dan boleh bertukar ganti antara satu sama lain pada KK kala lepas , KK kala kini , KK perintah kata nama maÎdar , ism fÉ‘il dan ism maf‘Ël . Manakala kod JK 2 dan kod JK 3 pula masing-masing mempunyai set wazan tersendiri yang berlainan dengan kod-kod jenis yang lain . Sementara kod JK 6 , JK 7 dan JK 8 masing-masing mempunyai satu set wazan yang sama dalam semua kategori kata .

Dengan wujudnya persamaan ini , sebarang kekeliruan dan kekaburan mengenai bentuk wazan pada setiap kod JK dan kategori kata dapat dikurangkan seperti dirumuskan dalam jadual di bawah :

(31)

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

JK 4 JK 5

َ لـَعا ْؤَتـُم

َ لـِعاْؤَتـُم

َ ةَلـَعآـَتـُم

َْلـَعَآـَت

َُلـَعآـَتـَي َ

ََلـَعَآـَت JK 2

َ لَاـَفـَتـُم

َ ةـَّلاـَفـَتـُم َ

َ

ََّلَاـَفـَت

َ لَاَفـَتـَي َ

ََّلَاـَفـَت JK 3

ََعاـَفـَت

ىـَعاَفَتـَي

JK 7 JK 8

(32)

9. Rumusan Wazan Kata kerja W15 َلـَعـْفـَتـْس ِا < istaf‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

Jadual 7.10 : Rumusan Wazan Kata kerja W15ََلـَعـْفـَتـْسَِا < istaf‘ala > dan Kata nama Mushtaq bagi kategori ThulÉthiy MazÊd

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

َ لـَعْفـَتسُم

َ لـِعْفـَتسُم

َ لاَعـْفِتـْسِا َ

َْلـِعْفَتـْسِا

َُلـِعْـفَتْسَي

ََلـَعـْفـَتـْسَِا JK 1

َ لاَعـْفِتـْسِا ََ

َُلـِعْـفَتْسَي َ

َ لـَفَتـْسُم

َ لـِفَتـْسُم

َ لَلاـْفِتـْسِا َ

ََّلـِفـَتـْسِا َ

َ لـِفـَتـْسَي َ

ََّلـَفـَتـْسِا JK 3

ََ َ

َ لاَعـْفِتـْسِا

َِا

ََلـَعـْفـَتـْس JK 4

َ لاـَفـَتْسُم

َ لْيـِفَتـْسُم

َ ةـَلاَفِتـْسِا

َْلـِفـَتـْسِا َ

َُلْيِفـَتـْسَي

ََلَاـَفـَتـْسِا JK 5

َىـًعْفـَتْسُم /َ

َْيَعـْفَتْسُملا

َ عْفـَتْسُم /َ

َْيِعـْفَتْسُملا

َ ءاـَعْفِتـْسِا َ

َِعـْفَتـْسِا

َْيِعـْفَتـْسَي ىـَعـْفـَتـْسِا

JK 6

َ

َ ءاـَعْفِتـْسِا

JK 7

َ ءاـَعْفِتـْسِا

JK 8

(33)

Rumusan-rumusan wazan kata kerjaَ W15ََلـَعـْفـَتـْسَِا <َistaf ‘ala > dan kata nama mushtaq dalam jadual 7.10 di atas , menunjukkan bahawa terdapat empat perbezaan bentuk set wazan mengikut kategori kod JK . Set pertama ialah set wazan bagi kod JK 1 didapati mempunyai persamaan dengan set wazan bagi kod َ JK 2 dan kod JK 4 . Set kedua hanya diwakili oleh kod JK 3 , set ketiga diwakili oleh kod JK 5 sahaja, dan set keempat didapati diwakili oleh kod JK 6 , JK 7 َdan JK 8 yang masing-masing mempunyai satu set wazan yang sama dan boleh

bertukar ganti antara satu sama lain pada KK kala lepas , KK kala kini , KK perintah , kata nama maÎdar , ism ََfÉ‘il dan ism maf‘Ël .

Dengan adanya persamaan bentuk set wazan ini dapatlah diringkaskan seperti ditunjukkan dalam jadual di berikut :

Jadual 7.10 .1 : Ringkasan rumusan wazan W 15

MAØDAR KK

PERINTAH KK KALA

KINI KK KALA

LEPAS KOD JK

َ

َ لاَعـْفِتـْسِا

JK 2 JK 4

َ لـَفَتـْسُم

َ لـِفَتـْسُم

َ لَلاـْفِتـْسِا َ

ََّلـِفـَتـْسِا َ

َ لـِفـَتـْسَي َ

ََّلـَفـَتـْسِا JK 3

َ لاـَفـَتْسُم

َ لْيـِفَتـْسُم

َ ةـَلاَفِتـْسِا

َْلـِفـَتـْسِا َ

َُلْيِفـَتـْسَي

ََلَاـَفـَتـْسِا JK 5

َ

JK 6

(34)

7.1.3 Perubahan-perubahan Morfologi Pada Struktur Kata kerja dan Kata nama Mushtaq Bahasa Arab

1. Analisis kajian yang dijalankan dalam bab 4,5 dan 6 merumuskan bahawa struktur susunan huruf dalam kata kerja dan kata nama mushtaq bahasa Arab berperanan menentukan bentuk-bentuk persamaan dan perbezaan antara wazan

’aÎliy dan kata al-mawzËn . Kata berdasarkan susunan huruf terbahagi kepada dua jenis iaitu JKS 1 dan JKM 2. Tiap-tiap satu dari dua jenis tersebut boleh terbahagi pula kepada beberapa subjenis . Subjenis - subjenis yang dimaksudkan ialah JK 1, JK 2 dan JK 3 bagi kategori JKS 1 dan JK 4, JK5 , JK 6 , JK 7 dan JK 8 bagi kategori JKM 2 .

2. Daripada analisis yang dijalankan terhadap proses pembentukan kata dalam bab 4, 5 dan 6 didapati kehadiran huruf ‘illah dalam suatu kata merupakan faktor utama yang menyumbang kepada kewujudan bentuk persamaan dan perbezaan antara wazan ’aÎliy dan kata al-mawzËn berbanding huruf-huruf konsonan . Huruf ‘illah mempunyai kekerapan penggunaan yang agak tinggi di dalam struktur kata bahasa Arab. Kehadirannya dalam suatu kata telah mempengaruhi perubahan bentuk wazan dan kewujudan huruf –huruf lain yang berada di persekitarannya ,

(35)

menyebabkan terjadinya proses pengguguran , penukaran huruf , pengalihan harakah dan sebagainya seperti berlaku pada KK kala lepas JK 5 ََلَ اـــَق ( wazan asalnya ialah َ َ ََلـَعـَف < fa‘ala > ) , KK kala kini JK 4 َ َُلـــِصــَي dan JK 8 يــِقــَي ََ( wazan asalnya ialah َُلـِعـْفـَي < yaf‘ilu > ) , KK kala kini JK 5 َْوــُقــََيَ

ََ ُل( wazan asalnya ialah َُلـَُعــَْفــَي < yaf‘ulu > ) dan KK perintah JK 2 َََ ْلـــــُكََdan JK 5 َْلـــُق ( wazan asalnya ialah َْلــُعـْفُأ < ’uf ‘ul > ) , JK4ََ ََ ْلــــِص , JK 6 ََ ِم ْرِا , JK 7 وقَا JK 8 َِف َ ( wazan asalnya ialah َْلـِعـْفِإ < if ‘il > ) , Perbezaan antara wazan dan kata al-mawzËn seumpama ini turut dilihat berlaku pada kata kerja mazÊd dan kata nama mushtaq.

3. Huruf `illah yang mempengaruhi perubahan pada struktur kata kerja dan kata nama mushtaq subgolongan keduanya terdiri daripada huruf alÊf , wÉw dan yÉ’ . Manakala huruf hamzah juga disamakan dengan huruf ‘illah . Proses pengolahan bentuk huruf ‘illah daripada kata akar ke suatu kata baru sering menjadi kekeliruan dan kekaburan . Apabila kata dasar terdiri daripada salah satu dari َ empat huruf tersebut, maka keempat –empat huruf tersebut kemungkinan hilang dan diganti dengan huruf lain atau berlaku perubahan pada bunyi dan harakah tanpa mengubah makna. Perubahan tersebut disebabkan wazan regularnya mengalami sedikit perubahan morfologi dan fonologi . Pengetahuan tentang fenomena ini sangat penting kerana membantu kita untuk lebih waspada ketika mencari akar kata suatu kata . Untuk memperjelas bagaimana huruf ‘illah tersebut mempengaruhi struktur pola suatu kata.َBerikut adalah beberapa contoh perubahan